Mauzoleum w Halikarnasie

Jeden z siedmiu antycznych cudów świata. Wybudowany na planie prostokąta (obwód ok. 125 m), ograniczony 36 kolumnami i wysokości ok. 50 m. Na wysokim cokole został umieszczony joński peripteros zwieńczony schodkową piramidą z kwadrygą na szczycie, na którym znajdują się trzy reliefowe fryzy dłuta Skopasa, Leocharesa, Bryaksisa oraz posągi w interkolumnach.

Był to grobowiec Mauzolosa, perskiego satrapy Karii wzniesiony ok. 350 p.n.e., ale nie zdążył go wybudować. Dzieło męża zrealizowała jego wierna żona, Artemizja. W budowie uczestniczyli najwybitniejsi artyści i budowniczowie greccy owych czasów.O okolicznościach powstania mauzoleum tak pisał historyk rzymski, Pliniusz Starszy:

"Powiadają, że Artemizja miłowała swojego męża Mauzolosa ponad wszystkie miłosne wiersze i ponad trwałość ludzkiej namiętności. Gdy wypełniły się dni Mauzolosa, pośród lamentów i załamywania rąk kazała pochować go wspaniale na stosie. Gorejąc smutkiem i tęsknotą za małżonkiem, roztarła następnie jego spopielałe kości na proch, zmieszała z wonnościami, dodała wody, po czym to wszystko wypiła. I wielu innym jeszcze dawała wyraz przejawom namiętnej miłości. Z niezmiernym wysiłkiem i rozmachem wzniosła dla utrwalenia jego pamięci ów najsłynniejszy grobowiec, tak wspaniały, że zalicza się go do siedmiu cudów świata. Poświęciła go duchowi Mauzolosa i zadbała, aby zaśpiewano o nim najwspanialsze peany"

Nie przetrwał on do naszych czasów. Tą wspaniałą budowlę rozebrali joannici pod koniec XV wieku. Z tych kamiennych bloków zbudowali potężne mury, broniące siedziby ich zakonu, Zamku św. Jana. Część z zabytków mauzoleum, między innymi rzeźby, znajduje się w British Museum w Londynie.